มาตรการสำคัญในการพัฒนาคุณภาพการบริหารจัดการของโรงเรียน

“เรื่องเล่าจากผืนป่า … สู่เมือง”

นำเสนอโดย อารินทร โพธิ์สวรรค์ ผู้อํานวยการโรงเรียนวัดใหม่ดงสัก จังหวัดกาญจนบุรี

เครือข่ายมหาวิทยาลัยราชภัฏกาญจนบุรี 

เครือข่ายมูลนิธิเพื่อทักษะแห่งอนาคต TSQP2 โหนด 3 (ภาคกลาง จังหวัดกาญจนบุรี มหาวิทยาลัยศรีปทุม วิทยาเขตชลบุรี)

ผอ. อารินทร เล่าเรื่องราวความเป็นมาให้ฟังถึงการดำเนินการว่าโรงเรียนวัดใหม่ดงสักตั้งอยู่ในพื้นที่ทุรกันดารเป็นโรงเรียนขนาดเล็กเปิดการเรียนการสอนมา 36 ปี สถานที่ตั้งห่างจากตัวเมืองกาญจนบุรีประมาณ 112 กม. ห้อมล้อมด้วยอ้อมกอดของธรรมชาติ ต้นไม้ สายหมอกและขุนเขา ประชากรในพื้นที่นั้นมีทั้งชาวไทยและชาวชาติพันธุ์ ทำเกษตรกรรม ทำไร่ รับจ้าง มีบ้างบางส่วนที่รับราชการ มีอุปสรรคเรื่องสาธารณูปโภค เช่น ไฟฟ้า และการเข้าถึงสัญญาณอินเทอร์เน็ต มีหลายครั้งที่จะถูกยุบ ถูกรวมหลายครั้ง แต่ก็สามารถดำเนินการได้มาอย่างต่อเนื่องด้วยเป้าหมายคือต้องการทำให้นักเรียนได้รับการศึกษาที่มีคุณภาพเท่าเทียมกับเด็กในเมืองถึงแม้จะอยู่บนความเหลื่อมล้ำเป็นโรงเรียนในฝันอยู่อย่างมีความสุข

จนพิสูจน์ให้ทุกฝ่ายได้ประจักษ์ด้านคุณภาพกับรางวัลโรงเรียนขนาดเล็กที่มีวิธีปฏิบัติที่เป็นเลิศ ระดับประเทศในปี 2558  ความสำเร็จที่ได้รับนี้เกิดจากการพัฒนาการศึกษาอย่างรอบด้านและนวัตกรรมที่ใช้ในการเรียนการสอน ทำให้โรงเรียนวัดใหม่ดงสักเป็นโรงเรียนแห่งนวัตกรรม เป็นผู้นำทางด้านวิชาการ โดยมีหัวใจสำคัญคือ ครู เพราะครูคือนวัตกร ผู้สร้างนวัตกรรม เพื่อยกระดับมาตรฐานของผู้เรียนบนพื้นฐานความร่วมมือ โดยนวัตกรรมหลักที่ใช้ในการขับเคลื่อนคือนวัตกรรม ความสุขเล็ก ๆ สู่ความสำเร็จที่ยิ่งใหญ่ 7 Happy to Happiness for All 

1. Happy Society ความร่วมมือกับชุมชนต้องช่วยเราให้มีความสุขไปด้วยกัน 

2. Happy School ทำอย่างไรให้โรงเรียนสะอาดร่มรื่น สวยงาม 

3. Happy Tech แสวงหาเทคโนโลยีที่อำนวยความสะดวกต่อการเรียนการสอนของผู้เรียน 

4. Happy Team ให้คุณครูงานเป็นทีม 

5. Happy Healthy สุขภาพดี

6. Happy Heart เป็นคนดี มีคุณธรรม 

7. Happy Knowledge ซึ่ง 6 ความสุขด้านบนจะส่งผลให้เกิด Happy Knowledge 

ภาพจาก Facebook โรงเรียนวัดใหม่ดงสัก

นอกจากนวัตกรรมที่ใช้แล้วแนวทางดำเนินงานก็เป็นสิ่งที่ขาดไม่ได้ในการพัฒนาเพื่อให้โรงเรียนก้าวสู่เป้าหมายแห่งความสำเร็จ ซึ่งแนวทางการพัฒนาของโรงเรียนวัดใหม่ดงสักใช้ดำเนินงานเพื่อพัฒนานั้นมี 4 ด้าน ดังนี้

1. ด้านสิ่งแวดล้อมและอาคารสถานที่ สิ่งแวดล้อมส่งผลต่อการพัฒนาด้านร่างกาย อารมณ์ สังคม และสติปัญญาของผู้เรียน 

2. ด้านความร่วมมือและการระดมทรัพยากร  ความร่วมมือระหว่างผู้ปกครองและชุมชนเป็นสิ่งสำคัญอย่างยิ่งในการดำเนินงาน ซึ่งทางโรงเรียนได้คิดค้นนวัตกรรมชื่อว่า Change : Share for Change แบ่งปันเพื่อการเปลี่ยนแปลง ซึ่งประกอบด้วยการเปลี่ยนแปลง 4 ด้าน ที่ทำให้เกิดความร่วมมืออย่างเต็มระบบ

2.1 สิ่งแวดล้อมให้เอื้อต่อการเรียนรู้

2.2 บทบาทและพฤติกรรมการทำงานของครู (สามัคคี ทำงานเป็นทีม)

2.3 กระบวนการเรียนรู้ พฤติกรรม ให้มีการเรียนการสอนที่มีคุณลักษณะที่พึงประสงค์  

2.4 วิสัยทัศน์ของชุมชน ให้เห็นประโยชน์ของการมาโรงเรียน การศึกษา เมื่อชุมชนเห็นว่าโรงเรียนได้ให้อะไรกับลูกหลาน เมื่อขอความร่วมมือผู้ปกครองและชุมชนก็สนับสนุนอย่างเต็มใจ

3. ด้านครูและบุคลากรทางการศึกษาโดยพัฒนาครูให้เป็น 

3.1 Smart Teacher 

3.2 ปรับห้องเรียนให้เป็น SMILE Classroom 

▪ S  Share & Style การร่วมแบ่งปันทรัพยากร

▪ M  Material อุปกรณ์มีความพร้อมต่อการเรียนรู้

▪ I  Internet ระบบสื่อสารมีความพร้อมสำหรับการเรียนรู้

▪ L  Learning เรียนรู้ร่วมกัน เกิดทักษะรอบด้าน

▪ E  Enjoy การเรียนรู้อย่างมีความสุข 

3.3 เปลี่ยนการสอนให้ครูสวมบทบาทเป็นนวัตกร ต้องออกแบบคิดค้นนวัตกรรมอย่างน้อย 1 นวัตกรรมเพื่อยกระดับการพัฒนาทักษะผู้เรียนตามช่วงชั้นและช่วงวัย 

3.4 เปลี่ยนการสอนจาก Passive Learning เป็น Active Learning ด้วยรูปแบบ CO-5 Steps

4. ด้านคุณภาพผู้เรียน นวัตกรรม และกระบวนการด้านต่าง ๆ ที่ช่วยส่งเสริมการเรียนรู้ เช่น 

– 7 Steps for Student 4.0 หรือ 7 ขั้นตอนสร้างคุณลักษณะเด็กไทยในศตวรรษที่ 21  

▪ S1 อนุบาล ความพร้อม สระ พยัญชนะ ตัวเลข

▪ S2 ประถม 1 อ่านออกเขียนได้ ภาษาไทย

▪ S3 ประถม 2 อ่านออกเขียนคล่อง คณิตศาสตร์ 

▪ S4 ประถม 3 อ่านออกเขียนคล่อง คิดวิเคราะห์ วิทยาศาสตร์

▪ S5 ประถม 4 เทคโนโลยีและการสื่อสาร ภาษาอังกฤษ

▪ S6 ประถม 5 คิดสร้างสรรค์ อาชีพ บูรณาการทุกลุ่มสาระ

▪ S7 ประถม 6 สร้างนวัตกรรม

– 5G Students คุณลักษณะเด็กไทยในศตวรรษที่ 21 

▪ Good Health สุขภาพแข็งแรง

▪ Good Heart มีจิตใจดี มีคุณธรรม

▪ Good Learning Skills ไม่ต้องเก่ง มีทักษะการเรียนรู้ให้เหมาะสมกับวัย

▪ Good Working Skills ทักษะในการทำงาน เหมาะสมกับวัย

▪ Good Life Skills ทักษะชีวิต

ภาพจาก Facebook โรงเรียนวัดใหม่ดงสัก

เมื่อถามว่าเรื่องอะไรคือปัจจัยแห่งความสำเร็จ  ผอ. อรินทร บอกว่าไม่เคยบอกเล่าความสำเร็จที่เกิดขึ้นด้วยตนเอง แต่ให้ผลงานประจักษ์ที่เกิดขึ้นเป็นตัวเล่าซึ่งความสำเร็จประกอบด้วยปัจจัย 4 ด้านสำคัญ ที่ทำให้โรงเรียนวัดใหม่ดงสักสามารถพัฒนาคุณภาพการศึกษาได้อย่างรอบด้าน 

1. ด้านความร่วมมือ ประสานความร่วมมือจากทุกภาคส่วน สร้างนวัตกรรมความร่วมมือเพื่อใช้ขับเคลื่อน
2. ด้านการสร้างโอกาสทางการศึกษา 

• อาคาร สถานที่ คุณภาพสื่อ เทคโนโลยี มีความพร้อม 
• สุขภาพอนามัย คุณธรรม และวิชาการ 
• บุคลากรที่มีคุณภาพ
• นวัตกรรมการบริหาร และนวัตกรรมการจัดการเรียนการสอน

3. ด้านคุณภาพของผู้เรียน มีความสุข เป็นคนดี เป็นคนเก่ง (นวัตกรรม 5G)
4. ด้านผู้นำและผู้ร่วมงาน 

• มุ่งมั่น ตั้งใจ เสียสละ
• ทุกวิกฤต คือ โอกาส
• กล้าคิดนอกกรอบ
• ตอบแทนด้วยใจ
• ให้ผลงานเป็นที่ประจักษ์ 

ในท้ายสุดนี้ทางผู้อํานวยการโรงเรียนวัดใหม่ดงสัก อารินทร โพธิ์สวรรค์ ได้กล่าวขอบคุณ กองทุนเพื่อความเสมอภาคทางการศึกษา (กสศ.) ที่เติมเต็มให้เราได้อยู่อย่างมีคุณภาพ 

รับชมบันทึกการถ่ายทอดสด

เวทีแลกเปลี่ยนเรียนรู้ “โรงเรียนพัฒนาตนเอง : การจัดการศึกษาที่ตอบโจทย์ของชีวิต เพื่อลดความเหลื่อมล้ำ” 

“เรื่องเล่าจากผืนป่า … สู่เมือง” ฉบับเต็มได้ที่ 

https://fb.watch/lMSsfnJVfG/

มาตรการสำคัญในการพัฒนาคุณภาพการบริหารจัดการของโรงเรียน

“พาโรงเรียนอย่างไรให้เกิดการพัฒนาแบบยั่งยืน”

นำเสนอโดย มาลินี หมันเจริญ

ผู้อํานวยการ โรงเรียนอนุบาลอิสลามสงขลา จังหวัดสงขลา

เครือข่ายมหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ 

มาลินี หมันเจริญ ผู้อำนวยการโรงเรียนอนุบาลอิสลามสงขลา ได้เล่าถึงความเป็นมาของโรงเรียนที่ทาง ผอ. เป็นผู้ก่อตั้งโรงเรียนแห่งนี้ด้วยทุนทรัพย์ตนเอง ว่าก่อนหน้านั้นเคยเป็นพนักงานข้าราชการ แต่เมื่อทำงานแล้วพบเจอหลายอย่างที่อยากแก้ไขให้ดีขึ้น แต่ทว่าระบบราชการมีลำดับขั้นตอนการปฏิบัติที่ไม่เอื้อกับการแก้ปัญหาให้ตรงกับภาพที่วางแผนไว้ หลังจากที่ทำงานอยู่ 6-7 ปี จึงตัดสินใจกับสามีนำทุนทรัพย์ทั้งหมดขายเพื่อซื้อที่ดินและจัดตั้งโรงเรียนอนุบาลอิสลามสงขลา เพื่อให้สามารถจัดการเรียนการสอนในแบบที่ตนเองต้องการ 

ภาพจาก Facebook  โรงเรียนอนุบาลอิสลามสงขลา

บริบทโรงเรียนอนุบาลอิสลามสงขลาเป็นเอกชนการกุศลที่รับเงินอุดหนุน 100% และ จุดเด่นของโรงเรียนเอกชนคือ ความเป็นอิสระ สามารถกำหนดนโยบายแนวทางได้ตามกรอบความคิดที่อยากพัฒนาที่เอื้อต่อการบริหารจัดการใน 3 ด้าน 

1. โครงสร้างการบริหารจัดการ ผู้ได้รับใบอนุญาต เจ้าของ ผู้อำนวยการ สามารถเป็นคนเดียวกันได้ 
2. การบริหารจัดการ การวางแผนงาน โครงสร้าง คล่องตัว 
3. งบประมาณ กิจกรรมที่เป็นประโยชน์ต่อการเรียนรู้ ขอเช้าได้เย็น สามารถจัดการด้านงบประมาณได้อย่างรวดเร็ว

โรงเรียนเปิดตั้งแต่ปี 2555 แต่เข้าร่วมโครงการ TSQP รุ่นที่ 2 ในปี 2563  ช่วงนั้นเริ่มต้นเป็นผู้อำนวยการ และโครงการนี้เป็นโครงการใหม่สำหรับโรงเรียน แต่ ผอ. มาลินี เห็นประโยชน์ที่จะเข้าร่วมโครงการนี้จึงตอบรับเข้าร่วมโครงการของ กสศ. นี้ทันที

โดยมาตรการของ กองทุนเพื่อความเสมอภาคทางการศึกษา (กสศ.) ได้กำหนด 6 มาตรการให้โรงเรียนดำเนินงาน 

1. การตั้ง School Goal ตั้งเป้าหมายเพื่อเดินหน้าพัฒนาโดยที่เน้นผลลัพธ์ที่ผู้เรียนเป็นสำคัญ
2. การเรียนรู้ Active Learning ด้วยกระบวนการทางวิทยาศาสตร์ โดยได้ทีมโค้ชจาก มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ มาเป็นพี่เลี้ยง
3. กระบวนการ PLC ทำกระบวนการทุกอาทิตย์ ทุกช่วงชั้น และ PLC ทั้งโรงเรียนทุก ๆ เดือน โดยผู้อำนวยการลงไปร่วม PLC ทุกครั้ง
4. ระบบ Q-INFO ในโรงเรียนจะมีระบบอินโฟที่ชื่อว่า REGIS ของตัวเองอยู่แล้ว ช่วงแรกก็ไม่ค่อยเข้าใจว่าจะเชื่อมโยง 2 ระบบให้ทำงานร่วมกันอย่างไร จึงมอบหมายให้ IT จัดการ จนทำให้ระบบสองตัวนี้เชื่อมต่อกันได้อย่างราบรื่น 
5. การสร้างเครือข่าย 
6. ระบบช่วยเหลือดูแลนักเรียน ผ่านการประมวนผลจากระบบ Q-INFO ที่เห็นข้อมูลที่จำเป็นเช่น น้ำหนัก ส่วนสูง ภาวะทุโภชนาการ ฯ เพื่อนำมาวางแผนเพื่อเยี่ยมบ้านนักเรียน 

ช่วงโควิด-19 ผู้บริหารล้มไม่ได้ ท้อไม่ได้ ต้องจัดการกับปัญหา 

โรงเรียนดำเนินงานตามเป้าหมายที่กำหนดทุกตัวอย่างเต็มกำลัง แต่เมื่อดำเนินไปไม่นาน พอโควิด-19 เข้ามา ก็สร้างปัญหาให้กับการดำเนินงานจนปรับตัวรับมือไม่ทัน ครูต้องออกแบบกระบวนการเรียนรู้ใหม่เพื่อรองรับภาวะโควิด ครูเริ่มทำไม่ไหว คุณครูเริ่มท้อ กลายเป็นปัญหาที่ต้องเข้าไปจัดการแก้ไข เป็นจุดเปลี่ยนให้ทีมบริหารของโรงเรียนเริ่มเข้าใช้ระบบออนไลน์เข้ามาช่วยแก้ไขปัญหา

ผอ. มาลินี จึงเข้าปรึกษาทีมโค้ช อาจารย์ไพโรจน์ ที่ มอ. อาจารย์ไพโรจน์ก็แนะนำให้สร้างครูแกนนำขึ้นมา เพื่อให้คุณภาพการเรียนการสอนของเด็กได้คุณภาพอย่างที่เราได้ศึกษาในเวทีประชุมมาแล้วหลาย ๆ ที่ คุณครูอนุบาล-ประถม ให้ความร่วมมือไปศึกษาเรียนรู้กับผู้บริหาร เป็น Growth Mindset ทั้งผู้บริหารเป็นผู้นำทางวิชาการ ครูที่สร้างการเปลี่ยนแปลงห้องเรียน ไปพร้อมกันโดยคาดหวังผลที่จะเกิดขึ้นกับตัวผู้เรียน

เด็กเขียนได้ อ่านดังฟังชัด กลับกลายเป็นปัญหา

ที่โรงเรียนพบว่าเด็กอ่านออกเขียนได้ อ่านดังฟังชัด กลับกลายเป็นปัญหา ปัญหาเห็นชัดเจนที่เกิดขึ้นคือ “เด็กไม่เข้าใจสิ่งที่อ่าน” แสดงว่าวิธีการสอนที่ทำกันมาตลอดไม่ได้สร้างการเรียนรู้อย่างแท้จริง กลายเป็นเรื่องสำคัญที่ทั้งครูทั้งโรงเรียนต้องจัดการ ผอ. มาลินี จึงคิดว่าต้องเริ่มจากที่ตัวเองเป็นอันดับแรก ต้องพัฒนา ผอ. ตนเองก่อนโดยเริ่มจากตรวจแผนการเรียนการสอนทั้งหมด แล้วเข้าไปนิเทศห้องเรียนด้วยตนเอง แล้วนำ PLC ครู ถ้า ผอ. ไม่นำคุณครูก็ไม่กล้า ทำบรรยากาศให้สบาย ให้รู้สึกว่ามาพูดคุยไม่ได้มาจับผิด ให้ครูพูดแล้วทางเราจะซัพพอร์ต ทำให้ครูเปลี่ยนการเรียนการสอนแบบ Active Learning ตามที่ทีม มอ. โค้ชให้

ผลลัพธ์ที่เกิดขึ้นคือครูไม่ขอกลับไปสอนแบบเดิมแล้ว เพราะเห็นผลลัพธ์ที่เกิดขึ้นกับเด็กทั้งพฤติกรรม ทักษะการเรียนรู้ เด็กกล้าแสดงออก หลังจากเปลี่ยนแปลงการเรียนให้เป็น Active Learning  และกระบวนการจิตศึกษาที่มาช่วยให้เด็กมีพฤติกรรมดีขึ้น เข้าใจตนเอง เข้าใจผู้อื่น ทำงานเป็นทีม

เมื่อถามว่าปัจจัยความสำเร็จที่เกิดขึ้นของโรงเรียนอนุบาลอิสลามสงขลา นั้นมีอะไรบ้าง ผอ. มาลินี สรุปได้ฟังบนเวทีว่ามี 4 ด้านสำคัญ ถ้าขาดสิ่งใดไปจะไปเกิดผลอย่างที่สำเร็จทุกวันนี้ 

1. ผู้บริหารกล้าเปลี่ยน เป็นผู้นำวิชาการ กล้าเปลี่ยนในสิ่งที่จะเกิดประโยชน์ต่อโรงเรียน  ครู  และผู้เรียน
2. กระบวนการ PLC ที่เข้มแข็ง
3. สร้างครูแกนนำ ที่เป็นตัวอย่างการเรียนรู้ให้ครูที่กำลังอยากเปลี่ยนแปลงทดลองตาม 
4. ผู้ปกครองให้การสนับสนุน เมื่อเห็นว่าคนที่ได้ประโยชน์ คือบุตรหลานที่การศึกษาพัฒนาพวกเขาได้อย่างเป็นรูปธรรม

รับชมบันทึกการถ่ายทอดสด

เวทีแลกเปลี่ยนเรียนรู้ “โรงเรียนพัฒนาตนเอง : การจัดการศึกษาที่ตอบโจทย์ของชีวิต เพื่อลดความเหลื่อมล้ำ” 

“พาโรงเรียนอย่างไรให้เกิดการพัฒนาแบบยั่งยืน” ฉบับเต็มได้ที่ 

https://fb.watch/lMSsfnJVfG/