“อย่าปล่อยให้เด็กนอกระบบอยู่นอกสายตา”  – The Equity Classroom EP.2

มองเข้าไปถึง “หัวใจ” ของเด็กนอกระบบ

“เด็กนอกระบบ” คือ เด็กที่อยู่ในช่วงวัยที่ต้องเรียนอยู่ในโรงเรียน แต่ด้วยเหตุผลบางประการทำให้เด็กหลุดออกจากระบบการศึกษา หรือไม่ได้มีโอกาสศึกษาในโรงเรียนอยู่ตั้งแต่ต้นแล้ว เมื่อเด็กขาดผู้ใหญ่ที่คอยดูแลและอยู่เคียงข้าง ชี้แนะแนวทางและประคองให้เด็กเดินไปบนเส้นทางที่ถูกต้อง เด็กก็สามารถหลงผิดได้ง่าย ส่งผลให้เด็ก ๆ ขาดทักษะและความรู้ที่จำเป็นในการประกอบอาชีพ ในกรณีที่เลวร้ายที่สุด เด็กนอกระบบในบางพื้นที่ต้องกลายเป็นเด็กชายขอบ บางพื้นที่มีการรวมตัวกันเป็นกลุ่มก่ออาชญากรรม หรือเข้าสู่วงจรของยาเสพติด สร้างความเดือดร้อนให้ชุมชน

ปัจจุบันประเทศไทยมีเด็กนอกระบบเกิดขึ้นเป็นจำนวนมาก และยังคงมีมากขึ้นไปเรื่อย ๆ โดยมีสาเหตุมากมายที่เป็นปัจจัยเสี่ยง เช่น ครอบครัวที่ขาดความอบอุ่น ถูกบูลลี่จากสังคมในโรงเรียน ปัญหายาเสพติด ปัญหาการท้องก่อนวัยอันควร และสภาพแวดล้อมชุมชนที่มีความเสี่ยง เป็นต้น อีกทั้งยังมีเด็กจำนวนมากที่ต่อต้านการเรียนการสอนของโรงเรียนที่ไม่ตรงตามต้องการของผู้เรียน ทำให้เด็ก ๆ ไม่สนใจ หรือเรียนได้ทัน และมีความรู้สึกไม่ได้เป็นส่วนหนึ่งของห้องเรียน ความรู้สึกถูกลดทอนคุณค่า จึงเริ่มแสวงหาหนทางอื่นที่ระบบการศึกษาภายในโรงเรียนไม่สามารถตอบสนองได้

จากสภาพปัญหาของ “เด็กนอกระบบ” อาจจะกล่าวโทษเพียงตัว “เด็ก” เพียงข้างเดียวคงไม่ยุติธรรม คงต้องตั้งคำถามต่อการบริหารจัดการการศึกษาของบ้านเราอย่างจริงจัง “เมื่อการศึกษาตอบสนองการเรียนรู้อย่างเสมอภาค” ไม่ว่าจะเป็นการศึกษาในระบบ หรือ การศึกษาที่อยู่นอกระบบ ก็ต้องไปสร้างการเรียนรู้ให้เด็ก ๆ เกิดคุณภาพชีวิตที่ดี และสามารถอยู่ร่วมกันในสังคมได้อย่างเสมอภาค

ครูสัญญา มัครินทร์ หนึ่งในผู้ก่อตั้ง มหา’ลัยไทบ้าน การศึกษานอกระบบ’ และ ‘รองฯ อังคาร ชัยสุวรรณ รองผู้อำนวยการโรงเรียนเทศบาลบ้านโนนชัย อ.เมือง จ.ขอนเเก่น’ ได้เล่าถึงประสบการณ์ในการทำงานกับเด็กนอกระบบในพื้นที่เทศบาลเมืองขอนแก่น และขยายพื้นที่ไปยัง ต.ดงลาน อ.สีชมพู จ.ขอนแก่น ว่า การทำงานกับเด็กนอกระบบมีหัวใจสำคัญคือ การสร้างความไว้เนื้อเชื่อใจของคนทำงานกับเด็กๆ ตลอด 10  ปีในการทำงานในพื้นที่เทศบาลนครขอนแก่น ได้ใช้ กระบวนการ ได้ใช้กระบวนการ “กลยุทธ์ 5 C” ดังนี้

Core person รวบรวมผู้ที่ทำงานเพื่อเด็กนอกระบบเพื่อเเลกเปลี่ยนข้อมูลร่วมกัน สร้างเป็นทีมงาน

Connect เชื่อมโยงเด็กนอกระบบด้วยการ ‘ตั้งวงเนื้อย่าง’ มีจุดประสงค์ในการพบเจอพูดคุยกับเด็กนอกระบบ 

Control เด็กนอกระบบได้ระดมความคิดและสร้างสรรค์การเรียนรู้ด้วยตนเอง

Continue สร้างกิจกรรมให้เด็กนอกระบบอย่างต่อเนื่อง สร้างการเรียนรู้ให้เหมาะสม

Complete เกิดความรู้และทักษะในตัวของเด็กนอกระบบ

การทำงานร่วมกับเด็กนอกระบบจะต้องใช้เครือข่ายการร่วมมือกันของทุกฝ่ายไม่ว่าจะเป็น ‘ภาครัฐ’ ‘ภาคเอกชน’ และ ‘ชุมชน’ ที่ร่วมกันสอดส่องและคอยดูแลเด็กนอกระบบที่อยู่ในสายตาของตัวเอง อย่าทำแค่เพียงมองผ่านไป เพราะเด็กทุกคนก็ต่างควรที่จะได้รับโอกาสทางการศึกษา และโอกาสที่จะมีทักษะอาชีพในการหารายได้ เพื่อไม่ให้เยาวชนต้องเติบโตมาในโลกสีดำที่มองเห็นความรุนแรง และอาชญากรรมเป็นเรื่องปกติ เเต่เป็นเยาวชนที่เติบโตอย่างมีคุณภาพ เเม้จะไม่ได้อยู่ในระบบการศึกษาก็ตาม

มาร่วมไขข้อสงสัยและร่วมหาคำตอบ การบริหารจัดการและการจัดการเรียนรู้สำหรับ “เด็กนอกระบบ” 

ทางรายการ Equity Classroom 

ตอน “นอกระบบไม่นอกสายตา ขับเคลื่อนเด็กนอกระบบไปพร้อมกับระบบ” 

ฟังย้อนหลังด้ที่ : https://www.youtube.com/playlist?list=PLuoN9n9vBfiqAvPYc4tDMLh4jU5EA1M1n    

ร่วมพูดคุยไปกับ

รองผู้ฯ อังคาร ชัยสุวรรณ รองผู้อำนวยการโรงเรียนเทศบาลบ้านโนนชัย อ.เมือง จ.ขอนเเก่น

ครูสอญอ สัญญา มัครินทร์ หนึ่งในผู้ก่อตั้ง มหา’ลัยไทบ้าน การศึกษานอกระบบ

ชวนพูดคุยโดย 

ครูดาว ปราณวรินทร์  ตันศิริเลิศ โรงเรียนบ้านโพธิ์เอน  จ.กำแพงเพชร