เมื่อ “ทุกคนรวมพลังเพื่อเปลี่ยนแปลงผู้เรียน”
นักเล่าเรื่องที่ร่วมแลกเปลี่ยนเรียนรู้ แนวปฏิบัติที่ดีด้านการกำหนดเป้าหมายการพัฒนาโรงเรียน Developmental Evaluatio DE
เรียงลำดับจากซ้ายไปขวา
ครูเปียยพร เนียมวงศ์ โรงเรียนบ้านหนองกุลา
ครูนุจรี สุภีสุทธิ์ โรงเรียนบ้านแก่งจูงนาง
ครูกิตติยา ทองแกมนาก ผู้อำนวยการโรงเรียนวัดปากพิงตะวันตก
กระบวนกร
ครูสุพรเทพ เรณุมาน โรงเรียนบ่อวิทยบางระกำ

ครูกิตติยา ทองแกมนาก ผู้อำนวยการโรงเรียนวัดปากพิงตะวันตกได้เล่าถึงประสบการณ์ใช้ Developmental Evaluation (DE) ที่ทางโรงเรียนที่ได้เรียนรู้นั้นมาจาก มูลนิธิสยามกัมมาจลถ่ายทอดให้กับโรงเรียนพัฒนาตนเอง TSQP ทั้งสามโรงเรียนเป็นโรงเรียน Developmental Evaluation (DE) เป็น DE ปีสามที่ขยับขึ้นมาโฟกัสเรื่องการปรับเปลี่ยนกระบวนการ ครูกิตติยา ได้เล่าภาพรวมของกระบวนการ DE ให้ฟังเพื่อทำความเข้าใจกระบวนการดังนี้
โดยขั้นตอน Developmental Evaluation (DE) มี 3 กระบวนการหลัก
▪ ต้นน้ำ ตั้ง School Goals Activity เป็นการวางแผนและมีกระบวนการย่อย ๆ อยู่ในนั้น
▪ กลางน้ำ การกลับมาทบทวน redzone
▪ ปลายน้ำ การมาทบทวน ประเมินผลดูความสำเร็จ
🏫 โรงเรียนบ้านหนองกุลา
ครูเปียยพร เนียมวงศ์ เข้าสอบถามผู้ปกครองเพื่อนำไปวิเคราะห์บริบทชุมชน สอบถาม อะไรเป็นจุดเด่นของบ้านหนองกุลา ก็พบว่าศูนย์การเกษตรลุงประกอบ เศรษฐกิจพอเพียงที่ได้น้อมนำทฤษฎีเศรษฐกิจพอเพียงของในหลวงรัชกาลที่ 9 มาใช้ นาแห้ว นาปลูกแห้ว ไปแปรรูปเป็นแป้ง มีราคาสูง นำมาเป็นบทเรียนและให้นักเรียนช่วยคิดเรื่องบรรจุภัณฑ์ (packaging) เพื่อเพิ่มมูลค่าสินค้า
ชุมชนที่เป็นคน
หมายถึงชุมชนที่เป็นองค์กร อนามัย องค์การบริหารส่วนตำบล (อบต.) สมาชิกสภาองค์การบริหารส่วนตำบล (สอบต.) ทุนชุมชนที่เป็นครัวเรือน หรือแม้แต่บ้านของนักเรียนเองก็เป็นแหล่งเรียนรู้ได้ด้วย และมีทั้งทางเทคโนโลยีและทรัพยากรธรรมชาติในชุมชน
ไอเดียตรงนี้จะทำให้เกิดการคิดเชิงระบบมากขึ้น ว่าชุมชนมีสินค้าอะไร OTOP อะไรขายดีก็ได้มากขึ้น
สิ่งเหล่านี้จะเชื่อมไปถึงเด็ก ๆ จนเกิดกระบวนการเรียนรู้ได้เลย
ในช่วงกำหนด School Goals ผู้มีส่วนเกี่ยวข้องสำคัญมาก มีการเชิญผู้นำชุมชน ผู้ปกครอง หัวหน้าหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง คณะครู มากำหนดเป้าหมายโรงเรียนของทุกคน มาเสนอความคิดกันว่าต้องการอยากให้ลูกหลานเป็นอะไร และสิ่งที่ต้องการพัฒนานั้นคืออะไร อุปสรรค จัดกิจกรรมแล้วไม่สำเร็จ ก็นำ Redzone ที่จะกลับมาพัฒนาโรงเรียน
การได้มาซึ่ง Key Performance Indicator : KPI นั้นใช้การมีส่วนร่วมอย่างไรในการพัฒนาเป้าหมายของโรงเรียน โดยใช้การ Professional Learning Community : PLC ให้ผู้มีส่วนเกี่ยวข้อง เช่น กำนัน คณะกรรมการสถานศึกษา ปราชญ์ชาวบ้าน ครู ผู้ปกครองมาร่วม PLC ว่าอยากเห็นการเปลี่ยนแปลงอะไร ครูก็สะท้อนผล จัดการเรียนการสอนเกิดขึ้นอะไรบ้าง เพื่อร่วมกันหาทางแก้ไข
🔰 ปัญหาและอุปสรรค
ปัญหาคือข้อตกลงกับนักเรียนประถม จนถึงมัธยมสาม เพราะ Redzone คือเด็กติดโทรศัพท์มาก ช่วงแรกก็เป็นปัญหาเด็กกระวนกระวาย แต่พอเข้ากระบวนการจิตศึกษาก็เปลี่ยนให้ใช้โทรศัพท์เกิดประโยชน์ ใช้ให้เป็นเวลา
เมื่อได้ KRAs ก็จะนำมากำหนดปัญหาและตั้งเป้าหมายว่าจะแก้ไขอย่างไร แล้วครูผู้สอน ครูประจำชั้น มาช่วยกันออกแบบกิจกรรมการเรียนการสอน แบ่งนักเรียนออกเป็น 4 ระดับ
- นักเรียนที่จะพัฒนาต่อ พัฒนาดีแล้ว อยากให้พัฒนาขึ้น
- ค่อนข้างดี มีจุดต้องแก้ไขบ้าง
- กลุ่มที่ยังอ่อน ต้องเรียนรู้และพัฒนาในหลายจุด
- กลุ่มที่ต้องการแก้ไขเร่งด่วน
🔰 ทำอย่างไรให้ DE พัฒนาต่อไปเรื่อย ๆ
การประเมินแบบ DE เป็นการประเมินเพื่อพัฒนาข้อด้อย ข้อผิดพลาด อย่างปีแรกบ้านหนองกุลาก็พัฒนาไปได้แล้ว 2 จุดคือ เรื่องการอ่านออกเขียนได้ การติดโทรศัพท์ เมื่อเรียบร้อยแล้วก็ไปมองหาปัญหาอื่นที่ต้องการแก้ไขต่อไป
🏫 โรงเรียนบ้านแก่งจูงนาง
คุณครูนุจรี สุภีสุทธิ์
ได้เล่าว่า DE ทำให้นึกมองเห็นภาพของชุมชนว่ามีอะไรบ้างที่นำมาเป็นส่วนเรียนรู้ชุมชนได้บ้าง แบ่งคณะครูออกไปหาแหล่งหรือองค์ความรู้ที่เป็นแหล่งชุมชน ทำให้เด็กมองเห็นเข้าใจบริบทของว่าชุมชนตัวเองมากขึ้น นำมาเสนอในกลุ่มว่าจุดไหนบ้างที่จะจุดเรียนรู้ร่วมกัน กรอบแนวคิดที่มองชุมชนได้หลากหลายมิติมากขึ้น
การกำหนดเป้าหมายโรงเรียน School Goal ที่ดีน่าจะมีองค์ประกอบอะไรบ้าง อะไรที่ทำให้เกิดการมีส่วนร่วมในการวางเป้าหมายที่ชัด ทำได้จริง เกิดผลกับนักเรียน
- เริ่มจากภายในองค์กร ท่านผู้อำนวยการนำทีม คณะครู บุคลากรในโรงเรียน ที่สำคัญคือนักเรียน ชุมชน ท้องถิ่น ผู้มีส่วนเกี่ยวข้อง องค์กรในท้องถิ่น ต่างก็เป็นส่วนช่วยในการกำหนดเป้าหมายของโรงเรียนให้ไปถึงจุดหมายได้
- ทุกคนได้มา Brain Storming เมื่อทุกคนช่วยกันคิดก็เป็น mission ให้ดำเนินแผนการขับเคลื่อน ทุกคนร่วมแรงร่วมใจกันให้ได้เป้าหมายตามความคิดที่วางแผน เพื่อให้ School goal ครอบคลุมทุกส่วนที่เกี่ยวข้องไม่ได้ทิ้งจุดไหนไป
🔰 การได้มาซึ่ง KPI ใช้การมีส่วนร่วมอย่างไรในการพัฒนาเป้าหมายของโรงเรียน
นำทุกคนที่เกี่ยวข้องแชร์ความคิดเห็นเพื่อหาแนวทางการพัฒนาโรงเรียนร่วมกัน เพื่อกำหนดค่า KPI ของโรงเรียนในแต่ละด้าน
🔰 ปัญหาและอุปสรรค
Redzone ในช่วง DE ปลายน้ำ ก็พบปัญหาเรื่องเครื่องมือประเมิน จะนำเกณฑ์ใดมาพิจารณา จึงนำผลสอบของสพฐ. มาเป็นเกณฑ์ แต่ก็เกิดปัญหาว่าสิ่งที่สพฐ.วัดกับสิ่งที่โรงเรียนต้องการวัดไม่เหมือนกัน จึงลองไปศึกษาข้อมูลเพิ่มเติมว่าทางมูลนิธิสยามกัมมาจลมีเครื่องมือติดตามความก้าวหน้าของนักเรียนชุดแบบทดสอบวิชาภาษาไทย โดยอาจารย์ไซหนับ เอสเอ ที่คิดว่าจะนำมาใช้เป็นเครื่องมือในปีการศึกษาหน้า
ต้องเริ่มการแก้ปัญหาด้วยการออกแบบกิจกรรม ในแต่ละช่วงหรือในแต่ละห้องเรียนปัญหาอาจจะหนักเบาไม่เท่ากัน ครูผู้สอนจะเป็นคนรู้ดีว่าจะต้องแก้ปัญหาที่จุดไหนก่อนหลัง สิ่งที่สำคัญนั้นต้องลงมือทำทันที มีการประเมินโดยครูผู้สอน หรือหน่วยงานวิชาการเข้ามาตรวจสอบกระตุ้นเตือนติดตามความคืบหน้า ทั้งต้นน้ำ กลางน้ำ ปลายน้ำ โดยระหว่างทางมีการวัดผลอย่างสม่ำเสมอ อะไรดีก็ทำต่อเนื่องเพื่อให้การพัฒนาต่อยอดไปได้เรื่อย ๆ
🔰 ความยั่งยืนในการใช้กระบวนการ DE
คือการแก้ไขปัญหาและพัฒนาต่อยอดไปได้เรื่อย ๆ ทุกปีการศึกษา และสิ่งที่สำคัญคือผู้บริหารและความร่วมมือของทุกฝ่ายในโรงเรียน
🏫 โรงเรียนวัดปากพิงตะวันตก
ครูกิตติยา ทองแกมนาก
ได้เล่าถึง DE รุ่นที่ 3 เวลากำหนด School Goals นั้นไม่ได้มองแค่บริบทของชุมชน
แต่เป็นกระบวนการศึกษาทุนชุมชน 6 มิติ ในช่วงต้นน้ำ ทำให้สิ่งที่เป็นปัญหาในชุมชนให้ได้เรียนรู้มาบูรณาการในหน่วยการเรียนรู้ของผู้เรียน และต้องออกไปพูดคุยเพื่อสร้างความสัมพันธ์ระหว่างชุมชนได้ดี อีกมุมมองหนึ่งที่เพิ่มเข้ามาคือ วัดปากพิงตะวันตกมีข้าวหลามเป็นของดีประจำชุมชน ถ้าผู้เฒ่าผู้แก่จากไปความรู้วิชานี้ก็จะหายไปด้วย เป็นการสร้างให้ชุมชนเป็นอีกพื้นหนึ่งของโรงเรียน
ครูกิตติยา ได้เล่าต่อไปอีกว่า เป้าหมายของผู้อำนวยการ ควรโฟกัสไปที่เด็กก่อน เวลาคุยกันเราอยากเห็นว่าเด็กเป็นอย่างไร คำตามต่อ มาถ้าอยากเห็นเด็กเปลี่ยนแปลงเป็นอย่างที่คิดไว้ ควรต้องทำอย่างไร ครูเป็นอย่างนี้ แล้ว ผู้อำนวยการต้องทำอย่างไร ชุมชนเป็นอย่างนี้ โรงเรียนจะช่วย support และชุมชนจะช่วย ผอ. อย่างไร เป็นคำถาม What ไล่ลำดับลงจากเด็กมาเรื่อย ๆ จากเป้าหมายที่ยึดเด็กเป็นสำคัญ ให้เด็กเป็นคนเก่ง เป็นคนดี มีความคิดสร้างสรรค์ แต่ละส่วนเข้ามาเป็นส่วนเกี่ยวข้องที่จะเกิดตรงนี้ได้อย่างไร เป็นวิสัยทัศน์ที่ไม่ใช่ School Goals แบบเดิม ๆ กระบวนการ DE คล้ายคลึงกับ Plan Do Check Action แต่เสน่ห์ของ DE คือการวิเคราะห์ว่าปัญหาเร่งด่วน ต้องแก้ไข ปัญหาใดซับซ้อน ก็จะมีเครื่องมือที่ทุกคนช่วยกันวิเคราะห์ และย้อนกลับมามองทีมว่ามีประสิทธิภาพแค่ไหน
การได้มาซึ่ง KPI ใช้การมีส่วนร่วมอย่างไรในการพัฒนาเป้าหมายของโรงเรียน
ร่วมกัน Share และนำประเด็นต่าง ๆ มากรุ๊ปรวมกลุ่มกัน และแยกออกมาเป็น Key Result Areas (KRAs) โฟกัสบทบาทการมีส่วนร่วม ก็จะเห็น ด้านครู ด้านเด็ก ด้านผู้บริหาร ด้านชุมชน หรือบางโรงเรียนอาจจะมีด้านหลักสูตรก็ได้ และสิ่งที่แชร์ไอเดียกันก็กลายเป็น KPI ย่อย ๆ ได้ด้วย หลังจากตั้ง KPI ก็ลงมือปฏิบัติ (Action) หลังจากนั้นก็ทำการประเมินทั้งเชิงคุณภาพและเชิงปริมาณและนำมาพัฒนาต่อ
🔰 ปัญหาและอุปสรรค
การให้ผู้ปกครองเข้ามามีส่วนร่วมในการนำเสนอไอเดีย จึงเกิดการวางแผนเพื่อแก้ปัญหาโดยจัดหาผู้ร่วมวงที่จะมีส่วนช่วยดึงข้อมูลให้ได้ตามเป้าหมายที่หลากหลาย
🔰 ความยั่งยืนในการใช้กระบวนการ DE
เป็นเหมือนการชวนทุกฝ่ายมาดูปัญหา มาประเมินศักยภาพทีม ชวนกันมาดูว่าผลสรุปเราใช้ได้กันจริงไหม บางปัญหาไม่ต้องรอถึงหมดปี แค่เริ่มต้นได้สักหนึ่งเดือนก็เป็น ต้นน้ำ กลางน้ำ ปลายน้ำ เพื่อพัฒนา/ต่อยอดได้แล้ว ขึ้นอยู่ที่การออกแบบกระบวนการว่าอยากลงรายละเอียดมากน้อยแค่ไหน
นักกระบวนกรได้พูดเสริม School Goals ที่เกิดขึ้นมาจากการมีส่วนร่วมของทุกภาคส่วน ไม่ใช้เฉพาะแต่บุคลากรในโรงเรียน วิสัยทัศน์เกิดจากผู้อำนวยการ DE ทำให้เกิดความคิดเชิงระบบมากขึ้น มองถึง Red Zone มองสิ่งที่เป็นอยู่ มองถึงสิ่งที่จะทำ มองถึงอนาคต เมื่อมองลงมาแต่ละขึ้นจะเห็นได้ว่าผู้มีส่วนเกี่ยวข้องมีส่วนสำคัญ ชุมชนโดยรอบก็มีส่วนสำคัญ ก็จะเห็นเป้าหมายที่ชัด ทุกคนจะมีส่วนร่วมในการรักษาและหวงแหนเป้าหมายที่ร่วมวางไว้ด้วยกัน ระหว่างทางเกิดการลงมือทำที่ทำให้แผนปฏิบัติการมีชีวิต เกิดการทำ ประเมิน ปรับปรุง อย่างต่อเนื่องตลอดการศึกษา
สรูป Developmental Evaluation (DE) เป็นเครื่องมือที่จะมุ่งเป้าไปที่ผลสำเร็จทีละขั้น ๆ มากกว่าผลสัมฤทธิ์ ซึ่งแตกต่างจากเป้าหมายของโรงเรียนส่วนใหญ่ที่มุ่งเป้าไปที่ผลสัมฤทธิ์ จนลืมกระบวนการระหว่างทาง ลืมคนที่จะเดินร่วมที่จะพากันไปถึงเป้าหมาย โดยที่ DE จะย้อนกลับไปที่เป้าหมายตลอดว่าสิ่งที่ทำนั้นมุ่งตรงไปที่เป้าหมายอยู่หรือไม่
รับชม Live ของกิจกรรม : แลกเปลี่ยนเรียนรู้แนวปฏิบัติที่ดีด้านการกำหนดเป้าหมายการพัฒนาโรงเรียน (School Goals) โดยใช้ DE
ได้ที่ 👇
Writer

- Admin I AM KRU.